T.C. Mİllî Eğİtİm BakanlIğI
ELAZIĞ / MERKEZ - İstiklal Ortaokulu
TARİHTEN GÜNÜMÜZE MİRAS
BİR TÜRK ZEKA OYUNU "MANGALA"
Mangala Nedir?
16. yüzyıldan itibaren Türk minyatürlerinde görülmeye başlanan bu oyunun; başka ülkelerde farklı isimlerle adlandırıldığı gözlemlenmiştir. Köken olarak Arapça’da “mankala” kelimesi aktarma anlamına gelmektedir. Günümüze gelene kadar “mangala” adını aldığı düşünülmektedir. Başka kültürlerde bu oyundaki taşlara ‘tohum’, taşları dağıtmaya ise ‘tohum saçma’ denilirken; bizim kültürümüzde ise taşlara ‘asker’ denilmektedir. Buradan elde edilmesi gereken çıkarım bazı kültürlerin çiftlik üzerine kurulu, bizlerde ise savaş-strateji üzerine kurulu bir oyun olduğudur.
Mangala Nasıl Oynanır?
Oyunu iki kişi ile oynanır. Oyun tahtası üzerinde karşılıklı 6’ şar adet olmak üzere 12 küçük kuyu ve her oyuncunun taşlarını toplayacağı birer büyük hazine bulunmaktadır. Mangala oyunu toplamda 48 taş ile oynanır. Oyuncular 48 taşı her bir kuyuya 4’er adet olmak üzere dağıtırlar.
Oyunda her oyuncunun önünde bulunan yan yana 6 küçük kuyu, o oyuncunun bölgesidir. Karşısında bulunan 6 küçük kuyu rakibinin bölgesidir. Oyuncular hazinelerinde en fazla taşı biriktirmeye çalışırlar. Oyun sonunda en çok taşı toplayan oyuncu oyun setini kazanmış olur. Mangala Oyunu 5 set olarak oynanır. Oyunu kazanan oyuncu (1) puan, kaybeden (0) puan ve berabere bitiren oyuncular yarım (0,5) puan alır.
Mangala Kuralları Nelerdir?
1.Oyuna kura ile başlanır. Oyuncu kendi bölgesinde bulunan istediği kuyudan 4 adet taşı alır. Bir adet taşı aldığı kuyuya bırakıp saatin tersi yönünde her bir kuyuya birer adet taş bırakarak elindeki taşlar bitene kadar dağıtır. Elindeki son taş hazinesine denk gelirse, oyuncu tekrar oynama hakkına sahip olur. Oyuncunun kuyusunda tek taş varsa, sırası geldiğinde bu taşı sağındaki kuyuya taşıyabilir. Hamle sırası rakibine geçer.
2.Hamle sırası gelen oyuncu kendi kuyusundan aldığı taşları dağıtırken elinde taş kaldıysa, rakibinin bölgesindeki kuyulara da taş bırakmaya devam eder. Oyuncunun elindeki son taş, rakibinin bölgesinde denk geldiği kuyudaki taşların sayısını çift sayı yaparsa (2,4,6,8 gibi) oyuncu o kuyuda yer alan tüm taşların sahibi olur ve onları kendi hazinesine koyar. Hamle sırası rakibine geçer.
3.Oyuncu taşları dağıtırken elinde kalan son taş, yine kendi bölgesinde yer alan boş bir kuyuya denk gelirse ve boş kuyunun karşısındaki kuyuda da rakibine ait taş varsa hem rakibinin kuyusundaki taşları alır, hem de kendi boş kuyusuna bıraktığı taşı alıp hazinesine koyar. Hamle sırası rakibine geçer.
4.Oyunculardan herhangi birinin bölgesinde yer alan taşlar bittiğinde oyun seti biter. Oyunda kendi bölgesinde taşlarını ilk bitiren oyuncu, rakibinin bölgesinde bulunan tüm taşları da kazanır.
